Vaak wordt een ontwikkelingsvoorsprong lange tijd over het hoofd gezien. Kindertekeningen kunnen een rol spelen bij het vroegtijdig opsporen van hoogbegaafdheid. Dat blijkt uit promotieonderzoek van psycholoog Sven Mathijssen. ‘Terug naar de tekentafel: Potentiële indicatoren van hoogbegaafdheid in menselijke figuurtekeningen’, luidt de titel van zijn proefschrift.
Het onderzoek levert bewijs voor de mogelijkheid dat menselijke figuurtekeningen kunnen helpen bij het vroegtijdig identificeren van hoogbegaafdheid.
Zeeffunctie
Er zijn praktische voordelen aan het gebruik van kindertekeningen als screeningsinstrument. Om de talenten van kinderen te ontdekken wordt vaak psychologisch onderzoek gedaan. Dat is echter erg tijdrovend, duur en niet voor iedereen mogelijk. Volgens hem werkt een goed screeningsinstrument als een zeef: “Alle kinderen kunnen worden gevraagd om te tekenen, zonder dat het veel tijd of geld kost. Vaak tekenen kinderen ook al van jongs af aan zelf. Daarom gaan ze een tekenopdracht niet snel uit de weg. Als bepaalde dingen opvallen in de tekening van een kind, kan dat een reden zijn om de schoolvoortgang van dat kind beter in de gaten te houden.”
Gebruik geen teken-IQ’s
Toch waarschuwt hij dat deze indicatie nog steeds niets zegt over potentiële talenten en onderwijsbehoeften van het individuele kind. Om precies te bepalen wat deze kinderen op school nodig hebben, moet vervolgonderzoek worden gedaan, bijvoorbeeld door middel van psychologische testen. Mathijssen: “We adviseerden professionals in het veld daarom om geen teken-IQ’s te gebruiken voor signaleringsdoeleinden en in plaats daarvan menutekeningen op itemniveau te analyseren op mogelijke indicatoren van hoogbegaafdheid. Mathijssen hoopt dat collega-onderzoekers samen met hem voortbouwen op dit proefschrift het beoogde screeningsinstrument
Over het onderzoek
Mathijssen analyseerde onder andere de tekeningen van 206 kinderen van 4 tot en met 6 jaar. Twee jaar na het maken van de tekeningen werd ouders gevraagd of de kinderen onderwijsaanpassingen hadden gehad. Op basis van de reacties werden twee groepen gecreëerd: kinderen die het onderwijs hadden verrijkt en kinderen die regulier onderwijs hadden gekregen. De statistische analyses toonden aan dat of kinderen al dan niet “speciale kenmerken” tekenden – kenmerken die alleen of vaker werden getrokken door de kinderen die verrijkt onderwijs kregen – ongeveer 70% goed voorspelden of kinderen verrijkt onderwijs of regulier onderwijs kregen. Dit gold echter alleen voor de 4- en 5-jarigen. Bij de 6-jarigen niet, mede door het kleine aantal 6-jarigen in het onderzoek.
Bron: Tilburg University, vakbladvroeg