Bacteriën en andere micro-organismen koloniseren de darmen van een pasgeborene. Als dat niet optimaal verloopt, hebben kinderen een verhoogde kans op astma en allergieën. Dit geldt bijvoorbeeld voor kinderen geboren met een keizersnede: zij maken een tragere ontwikkeling van het microbioom door. Mogelijk kan een aangepast voedingspatroon dit corrigeren
Microbioom-studies met poepmonsters van honderden kinderen uit drie landen leren waar het misgaat. Het is al een aantal jaren bekend dat darmbacteriën en andere micro-organismen zoals schimmels, gisten en virussen een rol spelen in de ontwikkeling van allergieën en astma. Maar hoe beïnvloeden dit microbioom, de voeding en het immuunsysteem elkaar precies in de eerste levensjaren? Dit is nog met de nodige vragen omgeven, zegt microbioloog John Penders, werkzaam bij Universiteit Maastricht/Maastricht UMC+. Bacteriën maken bijvoorbeeld boterzuur uit voedingsvezels. ‘Van zulke vetzuren is bekend dat ze het immuunsysteem beïnvloeden. Verder is er in de darmen direct contact tussen bacteriën en cellen van het immuunsysteem. Dat helpt om een overreactie op bepaalde voedingsstoffen te temperen.’
Poepmonsters
Direct na de geboorte start de kolonisatie van de darmen en als bepaalde bacteriesoorten ontbreken heeft dat mogelijk gevolgen voor later. In de studies waarbij Penders betrokken is, worden van pasgeborenen uit Nederland, Duitsland en Canada regelmatig poepmonsters ingevroren voor onderzoek. ‘Het microbioom is het eerste jaar enorm in beweging. In het Nederlandse cohort nemen we daarom in het eerste levensjaar op negen momenten een monster, zodat we betere analyses kunnen doen.’
Keizersnede
De eerste inzichten in het Duitse cohort zijn vorig jaar gepubliceerd in Gastroentorology. Daaruit blijkt onder meer dat kinderen die via een keizersnede ter wereld komen een tragere ontwikkeling van het microbioom doormaken, zegt Penders. ‘Zij missen bepaalde bacteriesoorten, die kinderen via vaginale geboorte wel meekrijgen. Dat zie je het duidelijkst in de eerste maanden, en dat is precies de periode die belangrijk is voor ontwikkeling van het immuunsysteem. Uit andere studies weten we dat kinderen die via een keizersnede zijn geboren later een iets hogere kans op astma en allergieën hebben.’
In totaal werd de bacteriesamenstelling van meer dan 2,500 ontlastingsmonsters onderzocht. Een natuurlijke bevalling en het geven van borstvoeding bleken een gunstig effect op het darmmicrobioom van zuigelingen te hebben. Ook het moment van introductie van vaste voeding en de diversiteit en samenstelling van de vaste voeding bleken bij te dragen aan de ontwikkeling van het darmmicrobioom. Verder bleek een hogere diversiteit aan bacteriën en de aanwezigheid van specifieke bacteriesoorten de kans op allergieën te verkleinen.
Microbioom-correctie
Vervolgonderzoek, onder leiding van Penders, moet aantonen of we de diversiteit en deze specifieke bacteriesoorten positief kunnen beïnvloeden. Omdat astma en hooikoorts pas op veel latere leeftijd merkbaar zijn, zullen deze kinderen de komende jaren worden gevolgd. ‘We hopen daardoor ook beter zicht te krijgen op voedingsadviezen. Op welke leeftijd moet je beginnen met vast voedsel, en in welke samenstelling? In Nederland beginnen we met kleine hapjes fruit en groente, in Canada geven ze direct complete maaltijden, inclusief vlees en eieren. Het wordt interessant om te zien wat voor invloed dat heeft op het microbioom. Verder hopen we natuurlijk dat we aanknopingspunten vinden om verstoringen in het microbioom, na bijvoorbeeld een keizersnede of een antibioticakuur in het eerste levensjaar, te kunnen corrigeren.’
Project: From infancy to childhood: the intersection of gastrointestinal microbial communities, diet and health
Projectleider: John Penders, Universiteit Maastricht/Maastricht UMC+
Programma: Joint Programming Initiative a healthy diet for a healthy life (JPI HDHL), projectnummer: 529051010
Bron: mediator.zonmw.nl vakbladvroeg