In minder florerende economische regio’s rookt 1 op de 5 zwangere vrouwen. De meesten weten dat dit niet goed is voor hun baby. Hen hiervan bewust maken heeft dan ook nauwelijks effect. Wat wel helpt is doorverwijzen naar een verslavingscoach. Ook is er onder verloskundigen en gynaecologen behoefte aan het volgen van de training Rookvrije Start.
Dit blijkt uit onderzoek van UMCG-epidemioloog dr. Lilian Peters en promovenda Stella Weiland van Verloskundige Wetenschap. Het onderzoek vindt plaats in Noord-Nederland waar veel regio’s zijn met een bevolking met een lage sociaaleconomische status. Het onderzoek richt zich op het beter implementeren van de Trimbos-richtlijn ‘Behandeling van tabaksverslaving en stoppen met roken ondersteuning bij zwangere vrouwen’.
Breder dan de sigaret
In Nederland rookt ongeveer 7% van de zwangere vrouwen. In regio’s met mensen met een lage sociaaleconomische status is dit percentage 22%. Uit het onderzoek komt naar voren dat zwangere vrouwen die roken de risico’s zelf vaak ook goed weten. Daarom helpt het niet om deze redenen op te noemen. Dit heeft zelfs een negatief effect op de relatie tussen de zwangere en zorgverlener. Een grote factor om hen tot stoppen te motiveren is begrip hebben voor de multi-problematiek in de levens van deze vrouwen. ‘Het probleem is vaak breder dan de sigaret’, legt Peters uit. ‘Andere problemen, zoals het hebben van schulden, kunnen ook een rol spelen in het stoppen met roken.’ Ook is het belangrijk dat roken als een verslaving wordt gezien.
Coaches en doorverwijsmogelijkheden
Vanuit het onderzoek zijn er per regio verbeterplannen opgesteld. Er bleek bij verloskundigen en gynaecologen behoefte aan een goede doorverwijsmogelijkheid naar een verslavingscoach. Dit is inmiddels geïmplementeerd. Zwangere vrouwen in meerdere regio’s hebben nu de mogelijkheid gekregen om door de verloskundige of gynaecoloog doorverwezen te worden. Dit gebeurt naar een verslavings-coach van Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN). De coach voert gesprekken met de zwangere en heeft hierbij ook veel aandacht voor multi-problematiek in sommige situaties.
Positieve ervaringen
Volgens de onderzoekers wordt de coaching door de deelnemers positief ervaren. Weiland: ‘Sommige vrouwen waren bang voor een oordeel, maar geven aan dat ze zich begrepen voelen door de coaches. Ze hebben het gevoel dat de coaches echt naast hen staan. Het is een gezamenlijk proces.’
Daarnaast gaven sommige verloskundigen en gynaecologen aan dat ze graag scholing wilde in motiverende gespreksvoering om rokende zwangere vrouwen te motiveren om te stoppen. Aan deze verloskundigen en gynaecologen wordt de training Rookvrije Start aangeboden.
Resultaten
In totaal hebben er 39 verloskundigenpraktijken en vijf afdelingen obstetrie en gynaecologie van ziekenhuizen aangegeven zwangeren te willen doorverwijzen naar VNN. In 2021 zijn er 114 zwangeren doorverwezen naar VNN. Met 93 zwangeren is er een coaching traject gestart, waarvan 60 zwangeren de coaching ook hebben afgerond. Er zijn 16 zwangeren waarvan het bekend is dat ze zijn gestopt met roken, 26 zijn geminderd. Ook zijn er voor een aantal regio’s een sociale kaart met daarop de doorverwijsmogelijkheden ontwikkeld. Tot slot hebben twee VSV’s de training Rookvrije Start gevolgd.
Vervolg
Het project loopt nog tot november 2023. Het komende anderhalf jaar gaan de onderzoekers de resultaten terugkoppelen naar de VSVs en vervolgens samen met de zorgverleners kijken of er nog behoefte is aan hulp om de stoppen met roken ondersteuning te verbeteren. Ook willen de onderzoekers zwangere vrouwen informeren over de mogelijkheden voor ondersteuning bij het stoppen met roken. Hiervoor is het informatiefilmpje hieronder ontwikkeld.
Over het onderzoek
Peters is projectleider van het ZonMW onderzoeksproject ‘Samen Stoppen, Samen Sterk’, dat wordt uitgevoerd in negen Verloskundig Samenwerkingsverbanden (VSV’s) in Noord-Nederland in samenwerking met het Consortium Zwangerschap en Geboorte Noord Nederland. In het onderzoek wordt samengewerkt met verloskundigen, gynaecologen, de kraamzorg, huisartsen, verslavingsartsen, JGZ-verpleegkundigen, en zwangere vrouwen. Weiland legt uit waarom ze het onderzoek voor deze doelgroep belangrijk vindt: ‘Elke zwangere vrouw verdient een kans op passende ondersteuning bij het stoppen met roken.’
Om goed aan te sluiten bij de doelgroep hebben de onderzoekers ook twee ervaringsdeskundigen van Stichting Sterk uit Armoede betrokken in het onderzoek. Peters over de meerwaarde van deze ervaringsdeskundigen: ‘Als onderzoeker denk je vanuit een ander perspectief en wil je soms feiten noemen om te stoppen met roken, bijvoorbeeld dat de kans op vroeggeboorte aanzienlijk vergoot als je rookt tijdens de zwangerschap.
Bron: nieuws.umcg.nl / vakbladvroeg