Het meemaken van seksueel misbruik op zeer jonge leeftijd kan de ontwikkeling van een kind verstoren. Ook op ouders heeft de onthulling begrijpelijk grote impact. “Adequate hulp aan kind én ouders is daarom van groot belang”, benadrukt dr. Iva Bicanic.
“Zorg er in de eerste plaats voor dat je het onderwerp bespreekbaar maakt en houdt. Heb daarbij oog voor de wijze waarop ouders zelf een plek geven aan alle emoties van ongeloof, schuld, schaamte, verwijdering en walging, noem maar op. Zij vervullen bij de verwerking een spilfunctie.” In een webinar neemt Iva je binnenkort mee in de mogelijkheden om gezinnen die dit overkomt te ondersteunen. Een vooruitblik.
Iva Bicanic is hoofd van het Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht en directeur-bestuurder van het Centrum Seksueel Geweld. Sinds 1997 heeft zij uitgebreide ervaring opgedaan met diagnostiek en evidence based traumabehandeling na seksueel misbruik. Op donderdagavond 12 september verzorgt zij een webinar.
Seksueel misbruik conflicteert met de basisbehoeften van een kind, met als gevolg dat de ontwikkeling op zowel de korte als de lange termijn een flinke knauw kan krijgen. “Uit onderzoek blijkt dat het misbruik de motorische, sociale, lichamelijke, seksuele en cognitieve ontwikkeling op verschillende manieren kan onderbreken”, laat Iva Bicanic weten. “Kinderen gaan bijvoorbeeld denken dat er met henzelf iets mis is en die overtuiging kan hun socialisatieproces beïnvloeden. Of de continue spanning beïnvloedt hun lichamelijke ontwikkeling of het bewegen, denk aan gevoelloze ledematen. Ook de concentratie kan verminderen, evenals het vermogen om te leren.”
Dr. Iva Bicanic: “Ouders vervullen spilfunctie in het verwerken van seksueel misbruik”
Besef speelt rol
De gevolgen verschillen van kind tot kind. “De ontwikkeling hoeft er niet per se onder te lijden, maar het kan wel, zo weten we inmiddels. Zorgprofessionals rond de gezinnen dienen op risico- en beschermingsfactoren te letten.” In dit verband wijst Iva erop dat een en ander ook afhangt van of het kind de misbruiksituatie destijds als dreigend, beangstigend of stressvol heeft ervaren. “En als kinderen heel jong zijn, hoeft dat niet zo te zijn, hoe vreemd dit ook klinkt. Als ze geen pijn of angst ervaren en het stresssysteem dus niet wordt geactiveerd, hoeft het misbruik niet meteen gevolgen voor de ontwikkeling te hebben. De reactie van ouders op de onthulling en hoe zij er verder emotioneel mee omgaan, is van directe invloed op het kind Verder heeft het mogelijke effect te maken met de omstandigheden waarin het misbruik plaatsvond, bijvoorbeeld of het kind verder veilig is, geloofd en beschermd wordt.”
Ouder-kindrelatie
Het zal niemand verbazen dat de gebeurtenissen invloed kunnen hebben op de ouder-kindrelatie, met name als het misbruik plaatsvond door iemand uit de nabije omgeving. “Hoe veiliger een kind zich thuis voelt, en hoe warmer het thuisklimaat, hoe eerder het zal vertellen over het misbruik. Het wordt extra lastig als het misbruik gebeurt door een ouder zelf. Of door één van de ouders terwijl de andere ouder het kind niet gelooft en onvoldoende beschermt, waardoor het misbruik zelfs kan doorgaan.”
Aandacht verdient verder het gegeven dat, wanneer het misbruik uitkomt, een ouder – met name vaders – soms onzeker kan worden over hoe het zijn of haar kind fysiek kan benaderen, aanraken, knuffelen. “Daardoor kan verwijdering ontstaan met alle gevolgen van dien voor de hechtingsrelatie. ”Soms is bovendien de vader of moeder van een kind zelf misbruikt als kind. Als zij geen kans hebben gehad hun eigen ervaringen te verwerken, dan kan dat een rem zijn op het sensitieve ouderschap. Terwijl het kind de ouders nu hard nodig heeft.”
Handelingsperspectieven
Wat betreft de rol van zorgprofessionals dient er inzicht te zijn in de belangrijke rol die ouders spelen in het verwerkingsproces na het misbruik. “In de eerste plaats door er te zijn voor het kind en woorden te geven aan de gevoelens van het kind. Zijn ze bijvoorbeeld in staat hun eigen emoties niet weg te zetten maar wel even te parkeren, stralen ze naar het kind uit van ‘er is veel naars gebeurd, maar het lag niet aan jou, het komt weer goed, je bent een lief kind’. Wees er verder van doordrongen dat verwerking niet volgens een rechte lijn plaatsvindt, en dat geldt ook voor het proces van onthullen. Het is een dynamisch iets dat wisselt en draait. Het fijnste is als dat verwerkingsproces plaats kan vinden met de mensen direct om het kind heen en dat er door hen woorden aan wordt gegeven. Dus het bespreekbaar maken en houden.”
Wat zorgprofessionals kunnen doen en wat het kind uiteindelijk ten goede komt, daar gaat Iva het in haar webinar over hebben. “Ik zal onder meer bevindingen uit recent wetenschappelijk onderzoek vertalen naar handelingsperspectieven voor zorgprofessionals die hulp bieden aan gezinnen na seksueel misbruik.”
Datum: donderdagavond 12 september van 19.30 – 21.00 uur (of later terugkijken)
Deelnameprijs: 29,95
Organisatie: MinNultotVijf (een initiatief van IMH Nederland en Vakblad Vroeg)
Webinar onderdeel van MinNultotvijf Het webinar maakt onderdeel uit van MinNultotVijf, hét inspiratieplatform voor alle professionals die werken in de geboortezorg en met jonge kinderen en hun ouders. Ben je abonnee, log dan in op je account en vink aan dat je dit webinar gratis wilt volgen. Nog geen abonnee? Meld je dan nu aan en volg dit webinar en andere (live) webinars voor slechts € 169 per jaar. Het platform, een initiatief van IMH Nederland en Vakblad Vroeg, bestaat uit webinars, artikelen uit kwartaalmagazine VROEG, minicolleges en rollenspelen. Een abonnement op het platform, dat voortdurend wordt uitgebreid, is heel voordelig. Meld je nu aan voor een abonnement op MinNultotVijf en neem in het vervolg zonder extra kosten deel aan live-webinars.