Slaapproblemen in de peuterleeftijd komen veel vaker voor dan menigeen denkt. “Bij maar liefst een kwart van de peuters speelt dit gedurende een periode”, weet Daniëlle Hendriks – Sandries. “Dit kan leiden tot een dusdanige neerwaartse spiraal, dat ouders hier niet meer zelf uitkomen. We spreken dan over chronische ‘gedragsmatige’ slaapproblemen. Dit leidt tot slaaptekort bij ouders en kind, met alle gevolgen van dien.” Gelukkig kan hulpverlening in veel gevallen uitkomst bieden. “Aandachtpunt is wel dat de aanpak per slaapprobleem aanmerkelijk kan verschillen. Die kunnen zelfs lijnrecht tegenover elkaar staan.”
Slaapproblemen bij jonge kinderen doen zich in allerlei vormen voor. “Denk aan peuters die hard gaan huilen en telkens weer hun bed uitkomen. Of kinderen die alleen op een bepaalde manier in slaap kunnen vallen, bijvoorbeeld alleen met hun vader of moeder ernaast en zodra die de kamer voorzichtig uit willen, begint het hele feest opnieuw. Ook zijn er kinderen die in het donker bang zijn en alle lichten aan willen houden, waardoor ze juist moeilijker in slaap komen.”
Van peuterpuberteit tot night terror
Hen hierin bijstaan vergt specifieke aandacht. Te meer daar de problemen enorm uiteen kunnen lopen, benadrukt Daniëlle. “Veel slaapproblemen kun je linken aan wat we noemen de peuterpubertijd, dus het gedrag van het jonge kind. Maar bij night terror is er iets heel anders aan de hand, daar kan een kind niets aan doen. Anders dan velen denken hoeft dit geen stoornis te zijn. En het is zeker geen gedragsprobleem, want kinderen kunnen hier niks aan doen. Meestal heeft één van de ouders als kind veel geslaapwandeld of gepraat in de slaap, waardoor het dus genetisch bepaald kan zijn.”
Night terror kan ineens ontstaan, bijvoorbeeld na een griepje of een groeispurt, en is volkomen onschuldig. Probleem is alleen dat de uiting ervan veel ouders ontzettend ongerust maakt. “Een night terror uit zich vaak aan het begin van de nacht met een plotselinge schreeuw, huilen en wild om zich heen bewegen. Juist als ouders hun kind willen troosten of uit bed willen halen, beginnen ze nog wilder te schoppen en slaan. Dit komt doordat het kind eigenlijk nog slaapt en toch in paniek lijkt te zijn. Het verwarrende is dat kinderen vaak hun ogen open hebben en soms zelfs lijken te reageren op hun ouders.”
Doorvragen
Wat raadt zij hulpverleners aan indien ouders van een kind met een slaapprobleem, vaak ten einde raad, bij hen aankloppen? “Vooral goed doorvragen om er achter te komen om wat voor soort slaapprobleem het gaat. Soms is het zo onduidelijk dat het kan helpen indien de ouders vraagt om een video-opname te maken. Belangrijk, want de behandelingen van slaapproblemen staan lijnrecht tegenover elkaar. Bij de ‘gedragsmatige slaapproblemen’ ga je aan de slag om de neerwaartse spiraal te doorbreken. We denken als hulpverlener vaak ‘Oh, als ouders wat strenger optreden, zullen de slaapproblemen snel over zijn’.
Helaas is het in de praktijk meestal niet zo makkelijk. Het gaat in de eerste plaats om de ontwikkelingsfase en het temperament van een kind en welke opvoedingsstijl hier het beste op aansluit. Wat ook meespeelt, is hoe anderen het aanpakken, denk aan het kinderdagverblijf of opa en oma. Aandacht verdient verder het biologische klokritme van een kind. Alle neuzen moeten eerst dezelfde kant op, voordat een gedragspatroon doorbroken kan worden.”
Met name de night terrors vragen om een totaal andere aanpak. “Dan is het verstandig ouders te adviseren om juist zo min mogelijk te doen, behalve natuurlijk de veiligheid in de gaten houden. Zo’n night terror kan wel 10-20 minuten duren. Daar zullen de buren absoluut niet blij van worden, maar als ouders niks doen, dan is er niets aan de hand. Het kind slaapt ‘gewoon’ weer rustig verder in de volgende slaapfase. Even extra uitleg aan de buren kan dan wel handig zijn.”
Congresbijdragen
Tijdens het online congres Slaapproblemen bij jonge kinderen verzorgt Daniëlle maar liefst twee presentaties over het bieden aan hulp bij dergelijke problemen. Wat kunnen de deelnemers verwachten? “ Als hulpverlener vraagt het puzzelen en creativiteit om ouders te helpen op een goede en sensitieve wijze bepaalde patronen te doorbreken. Ik zal, onder meer aan de hand van voorbeelden uit mijn praktijk, toelichten hoe dit eruit kan zien.”
In haar tweede lezing gaat zij dieper in op angsten bij jonge kinderen. “Ik ga dan in op wat het verschil is tussen angsten overdag en night terrors. Vervolgens geef ik uitleg over hoe een bepaalde opvoedstijl de problemen juist in stand kunnen houden of zelfs verergeren. Ik sluit af met een eigen praktijkvoorbeeld; namelijk dat van mijn zoon toen hij klein was. De draak in zijn kamer was moeilijk te verslaan, maar door samen te werken is het toch gelukt om hem voorgoed weg te krijgen.”
Daniëlle is orthopedagoog-generalist en somnoloog en mede oprichter en bestuurslid van de Vereniging kind & slaap. Zij heeft gewerkt bij HMC Westeinde ziekenhuis te Den Haag, afdeling slaapcentrum en Youz K&J. Momenteel werkt zij vanuit haar eigen praktijk Hendriks Familycoaching.
bron : vakbladvroeg