‘Wie heeft wel eens blauwe plekken bij een baby gezien?’ Met deze vraag opende de 2023-editie van ons congres over kindermishandeling. Vrijwel alle deelnemers staken hun vinger op. Dit gold niet voor de vervolgvraag: ‘Wie weet wat dan te doen?’
Opgestoken vingers waren er nauwelijks meer. Kortom, professionals blijken niet goed toegerust om adequaat om te gaan met misbruik en mishandeling bij baby’s, peuters en kleuters. Jammer, te meer daar er wel degelijk allerlei aanknopingspunten zijn om in actie te komen.
De opening zette de toon voor het belang van dit congres. Veelal zitten hulpverleners nog altijd met hun handen in het haar, bleek uit de eerste plenaire presentaties. Zeer zorgwekkend, te meer daar de sprekers aantoonden dat kindermishandeling juist bij jonge kinderen veel meer voorkomt dan veelal wordt aangenomen.
De deelnemers aan de live bijeenkomst beoordeelden de twee eerste presentaties gemiddeld met een 8,5. Het eindcijfer over de congresdag als geheel bedroeg een 8. Aanmelden voor het online congres kan nog steeds. Alle presentaties zijn dan vanaf 1 november twee maanden in je eigen tempo terug te kijken. Hiervoor krijg je ook accreditatiepunten. Informatie hierover staat op de website van onze partner, Euregionaal Congresburo.
Leer blauwe plekken herkennen
Blauwe plekken herkennen blijkt een belangrijke ingang om de vinger op mogelijke mishandeling te leggen. Maaike Brunekreef en Michaëla Hilhorst toonden dit, mede met behulp van illustratieve foto’s, aan in hun congresbijdrage. Ook maakten zij duidelijk dat handelingsverlegenheid een grote rol speelt om bij een vermoeden niet aan de bel te trekken.
In enkele overzichtelijke stappen maakten de twee inleiders het ongemakkelijke congresthemabehapbaar en dichterbij.Daarbij braken zij een lans voor het ‘opzetten’ van de zogenaamde PANDA-bril om op basis van antwoorden op vier concrete vragen te besluiten een verdenking wel of niet nader te onderzoeken. Is het antwoord op ook maar 1 vraag positief, dan is dit dus voldoende aanleiding om in actie te komen. Samen met de zaal werd aan de hand van casuistiek geoefend met de vragen van de PANDA-bril. Het is geen ‘maniertje’ maar geeft een leidraad om al dan niet te handelen.
Quotes Maaike Brunekreef en Michaëla Hilhorst
Enkele quotes van Maaike en Michaëla die tot nadenken stemmen:
“Tussen leren en durven zien en in actie komen valt nog een wereld te winnen”
“Deel signalen, want ieder kijkt vanuit eigen perspectief naar een gezin en je neemt altijd jezelf mee”
“Signaleren is te vergelijken met het verzamelen van puzzelstukjes, iedere dag weer”
“Blauwe plekken als gevolg van een ongelukje zitten vaak op andere plekken dan die als gevolg van een mishandeling ontstaan”
Afwachten, afwachten, afwachten
Officieel zijn jaarlijks circa 119.000 kinderen het slachtoffer van mishandeling. Afschrikwekkende cijfers, maar het probleem is veel omvangrijker. “De officiële cijfers tonen slechts het topje van de ijsberg”, hield Aafke Scharloo haar publiek voor. In haar presentatie ging Aafke, gepokt en gemazeld op het onderwerp seksueel misbruik bij jonge kinderen, uitvoerig in op de mogelijkheden voor hulpverleners om bij vermoedens in actie te komen.
De noodzaak hiertoe stak ze niet onder stoelen of banken. “Iedere dag telt voor de jonge slachtoffers die hieronder gebukt gaan. En juist kinderen onder de twee jaar vallen in de meest heftige categorie.” Tot haar spijt ligt tussen een eerste vermoeden en ingrijpen veelal lange tijd. “De hulpverlening kenmerkt zich namelijk door afwachten, afwachten, afwachten.” Dit komt onder meer doordat een vermoeden van seksueel misbruik bijeen baby, peuter of kleuter vaak op afweerreacties van collega’s stuit. “Ga daarin niet mee. Doe je dit wel, dan wordt een kind eigenlijk nog een keer verraden. Dat verhoogt de kans op extra stressklachten. De sense of urgency moet echt hoger om misbruik van jonge kinderen aan te pakken. Deze praktijk is zo naar dat je het gewoon niet wilt weten.”
Quotes Aafke Scharloo
Enkele citaten spreken boekdelen:
“Seksueel misbruik bij baby’s komt veel vaker voor dan we willen weten”
“We willen niet dat dit gebeurt en daardoor dringt het langzaam door tot je bewustzijn”
“Ook zelf heb ik vaak iets van ‘Zal het wel waar zijn’. We kunnen en willen het niet geloven”
“Anders dan veelal wordt aangenomen, zijn de meeste daders opgelucht als er wordt ingrepen”
Alternatieve verklaringen zoeken is vaak een eerste reactie
“Tussen eerste vermoedens en daadwerkelijke actie zit maar liefst anderhalf jaar, blijkt uit onderzoek. Veel en veel te lang”
“Misbruik gebeurt meestal door iemand in de nabije omgeving van een kind”
Volledige congresprogramma
Alle informatie over sprekers, doelgroep, accreditatie en deelnamemogelijkheden staat overzichtelijk gepresenteerd op de website van Euregionaal Congresburo.