Koemelk, pinda, noten, huisdieren, hooikoorts zomaar een greep uit een doorsnee klas in Nederland. Veel kinderen zijn in meer of mindere mate allergisch, de afgelopen jaren is het aantal kinderen met een allergie drastisch toegenomen.
Zelfs zo erg dat het Martini Ziekenhuis het statement afgeeft dat allergie een volksziekte aan het worden is. 4 – 6 % van alle kinderen in Nederland heeft een voedselallergie. Maar hoe ontwikkelt een allergie zich bij jonge kinderen?
We worden en wonen steeds schoner, onze gezinnen worden steeds kleiner en we hebben goede sanitaire voorzieningen. In tegenstelling tot jaren geleden waarin er in grote gezinnen altijd wel één kind verkouden was en er zelden handen gewassen werd voor het eten. Het aantal bacteriën vierde feest in deze omgeving en ons afweersysteem (immuunsysteem) draaide overuren.
Wat is een allergie precies?
Een allergie is het overmatig reageren op een stof in de omgeving die in principe geen kwaad doet. Normaal gesproken is ons afweersysteem erop gericht om ons te beschermen tegen stoffen die schade kunnen aanrichten in ons lichaam. Maar in het geval van een allergie over-reageert ons afweersysteem en geeft allergische symptomen. Dat kan op verschillende manier zoals, eczeem, astma, hooikoorts, diarree, krampen etc. De ergste uiting van een allergische reactie is anafylaxie. Ook wel een allergische shock genoemd.
Allergie ontstaat in twee stappen. Eerst wordt het afweersysteem gevoelig gemaakt (gesensibiliseerd) voor een bepaald eiwit. Bijvoorbeeld door het drinken van koemelk. Het afweersysteem staat dan op scherp, maar het lichaam heeft daar nog geen last van. Er ontstaat nog geen reactie in de vorm van allergie. Gelukkig blijft het daar vaak bij, maar het kan ook zijn dat later, bij een nieuw contact, echte allergie ontstaat. De gevoelig gemaakte afweercellen gaan op weg naar hun eindorgaan: huid, luchtwegen of darm, en veroorzaken daar een ontsteking. Dat zijn de uitingen van een allergie. Je ziet een kind dan bijvoorbeeld, eczeem ontwikkelen (huid), darmkrampen of diarree krijgen (darm) of juist gaan hoesten of niezen (luchtwegen).
Erfelijkheid
Erfelijkheid speelt een belangrijke rol of een kind wel of niet een allergie ontwikkelt. In andere woorden een kind heeft de aanleg om een allergie te ontwikkelen. De allergie zelf is dus niet erfelijk, maar wel de aanleg er voor. Komen allergieën in de familie voor, dan heeft een kind een grotere kans op allergische klachten. Hoe meer gezins- of familieleden allergisch zijn, hoe groter de kans dat een kind ook last krijgt.
Hoeveel kinderen hebben last van een allergie?
Een derde van alle Nederlanders heeft (wel eens) allergische klachten, vooral door huisstofmijt, stuifmeel of pollen. Baby’s en kleine kinderen hebben vaker een voedselallergie: ongeveer 6% van de kinderen reageert overgevoelig op bijvoorbeeld koemelk, gluten of noten. Baby’s tot 1 jaar hebben het vaakst een koemelkallergie: 2,5 tot 5%. De meeste kinderen groeien binnen drie jaar over hun koemelk– of kippenei-allergie heen. Normaal gesproken werkt de darmwand als een soort filter dat voorkomt dat grote eiwitdeeltjes in het bloed terechtkomen. Doordat bij baby’s de darmwand vaak nog niet goed is ontwikkeld, kunnen er grotere eiwitten passeren en in het bloed komen, met een allergische reactie tot gevolg. Als de baby groeit, rijpen zijn darmen en werkt het filter wel. Bij andere voedselallergieën is de kans om er overheen te groeien helaas veel kleiner.
Gaat allergie over?
Voedselallergie is vaak een tijdelijk probleem, maar veel kinderen hebben er niettemin jarenlang last van. Koemelkallergie gaat bij de helft van de kinderen over rond de eerste verjaardag en bij ongeveer driekwart voor de vierde verjaardag. Allergieën die later ontstaan, kunnen veel langer last blijven geven. Kinderen die een allergische aanleg hebben, krijgen later vaak wel last van een andere allergische aandoening, zoals astma en hooikoorts. Constitutioneel eczeem begint meestal al in de eerste levensmaanden en kan ook weer verdwijnen, maar astma en hooikoorts kunnen lang blijven bestaan.
Dit artikel is eerder verschenen in WijZ! Magazine, vakblad voor gastouders, als onderdeel van het lidmaatschap van KNGO.