In de geboortezorg krijgt de rol van vaders in de eerste 1000 dagen veelal slechts mondjesmaat aandacht. Bob de Raadt is al jarenlang pleitbezorger voor meer oog voor vaders in deze cruciale ontwikkelingsperiode. “Het versterken van hun rol in deze cruciale periode is een vorm van vaderemancipatie. Een handicap daarbij kan zijn dat, ondanks goede bedoelingen, de geboortezorg wordt gedomineerd door vrouwen.”
Meer en meer wordt duidelijk hoe cruciaal de eerste 1000 dagen voor de ontwikkeling zijn. “Juist daarom dient er meer aandacht te komen voor de vaderrol in deze periode”, benadrukt Bob. “Veel vaders zijn niet of weinig voorbereid op de zwangerschap van hun partner. Dat begint al in de pré-conceptiefase. Zeker als aanstaande vaders doorgaan met roken, drinken of drugsgebruik. Ook een vet eetpatroon of weinig lichaamsbeweging hebben invloed. op de zaadkwaliteit. Het relationele aspect verdient eveneens aandacht.”
Vaderemancipatie
Hoe kan het zorgveld de rol van vaders in de eerste 1000 dagen versterken? “In de eerste plaats door heel gericht aan te sluiten bij zijn verlangen om vader te zijn en om voor dit kind te zorgen. Betrek de vader bij echo’s en andere onderzoeks- en begeleidingsmomenten. Maak hem bewust van eigen reacties. Laat je verrassen door zijn innerlijke betrokkenheid en zijn participatie in het zwangerschapsproces. Vraag naar zijn beleving zodat hij daar woorden aan kan geven, iets wat ook voor zijn partner belangrijk is om dat te horen. Ik noem het versterken van het vader-zijn een vorm van vaderemancipatie.”
Van belang is ook het aanreiken van vaderschapsinformatie (psycho-educatie) en het sparren met andere vaders (vader-vader-gesprekken). “Dat geeft erkenning, herkenning, nieuwe ideeën en groei in zelfvertrouwen.”
Vrouwenbolwerk
In dit verband wijst Bob erop dat de geboortezorg veelal wordt uitgevoerd door vrouwen. “Dat kan, in het nadeel van vaders, scheve ogen en verkeerde interpretaties geven. Soms worden vaders in consultgesprekken niet eens aangekeken of vooral negatief over hun betrokkenheid gesproken. Vaak gebeurt dit onbewust, maar toch. Je kunt dit voorkomen door eens wat meer in de schoenen van vaders te gaan staan. Kijk dus niet alleen door een vrouwenbril. Het betrekken van de vader vereist een eigen kijkwijze. Wat je beslist niet moet doen is betuttelen, negeren, marginaliseren of stokpaardjes berijden.”
Op en top betrokken vaders
Het ideaalbeeld van Bob maakt goed duidelijk wat de aandachtspunten zijn voor professionals in de geboortezorg. “Op en top betrokken vaders gericht op balans en veerkracht tijdens de zwangerschap, de bevalling en in de drukke baby- en peuterperiode: kortom de eerste 1000 dagen. Zichtbaar, actief, liefdevol, zorgzaam, nieuwsgierig, leerbaar, stressreducerend, reflectief, preventief, sensitief, stimulerend, participerend, verzorgend, buidelend en affectief. Wat verder meetelt is een realistisch communicatief vermogen naar zowel de medische wereld als het eigen sociale netwerk toe. En, last but not least, een goede poortwachter voor partner en kind.”
Wat zijn de mogelijkheden om dit voor elkaar te krijgen? “Beginpunt is partnergerichte verloskundige zorg, bijvoorbeeld via Centuring Pregnancy. Aanvullend is psycho-educatie voor aanstaande vaders in de vorm van training en cursussen een optie. Denk daarbij aan onderwerpen als ‘Visie op eigen vaderschap’, de ‘Hartsgesteldheid’ en ‘Vaderbewustzijn’. Faciliteer ook vaders-voor-vaders om onderlinge gesprekken te bevorderen. Sleutelwoord is vaderemancipatie, het zich bewust worden van betrokken vaderschap.”
Actie betrekken kan!
Tijdens het congres ‘Goed contact met ouders’ neemt Bob je mee in zijn visie op de mogelijkheden om de vader actief te betrekken tijdens de eerste 1000 dagen. Wat is de rode draad van je lezing? “Vaders willen zelf meer betekenis hebben voor hun kind. Geef hen daartoe adequate aandacht voor, tijdens en na de zwangerschap. Help hen om voorbij alle onzekerheid en onbekendheid komen door hun innerlijk vaderverlangen te komen.”