Ouders die gastouderopvang aan huis regelen, weten vaak niet waar ze precies aan beginnen. BOinK, de belangenvereniging voor ouders, heeft daarom in een factsheet alle relevante wet- en regelgeving voor vraagouders en gastouders op een rij gezet.
Als gastouder aan huis ben je eigenlijk in dienst van de vraagouder. Dat is een andere situatie dan wanneer ouders hun kinderen bij jou aan huis brengen. In het eerste geval val je onder de Regeling dienstverlening aan huis. In het tweede geval niet. De Regeling dienstverlening aan huis is bedoeld om mensen die bij anderen thuis aan het werk zijn, rechten te geven. De dienstverlening kan bestaan uit huishoudelijke klussen, de verzorging van huisdieren, boodschappen doen en andere klussen in en om huis. Het opvangen van kinderen als gastouder valt hier ook onder. Vraagouders kunnen in een overeenkomst precies zeggen welke werkzaamheden zij van de gastouder verwachten.
Drie dagen
Als gastouder mag je in deze constructie maximaal drie dagen per week voor een vraagouder werken. Er is geen maximum van het aantal uur. Ook al werkt een gastouder maar één uur, dan telt dat toch als een hele gewerkte dag. Ouders betalen minimaal een wettelijk minimumloon aan de gastouder en vaak ook bemiddelingskosten aan het gastouderbureau. Gastouders worden niet rechtsreeks betaald. Dit gebeurt via het gastouderbureau.
Doorbetalen loon
Net als werkgevers, betalen vraagouders bij gastouderopvang aan huis een vakantietoeslag van 8 procent en wordt het wettelijk aantal vakantiedagen doorbetaald. Als een gastouder ziek wordt, moet de vraagouder het loon zes weken doorbetalen (ten minste 70 procent van het loon). Als de gastouder ziek is en er vindt geen kinderopvang plaats, vervalt het recht op kinderopvangtoeslag. Is er een vervangende gastouder, dan heeft de ouder voor die uren opvang wel recht op kinderopvangtoeslag. Maar over de kosten van de zieke gastouder wordt geen kinderopvangtoeslag betaald.
Contract afsluiten
Gastouders aan huis sluiten zelf een contract af met de vraagouder. Hierin staat de opzegtermijn, de afgesproken uurprijs, het recht op vakantietoeslag van 8 procent, loondoorbetaling van het wettelijk aantal vakantiedagen en doorbetaling bij ziekte. Volledig werkgeverschap is het niet, want er zijn verder geen administratieve verplichtingen. Zo hoeven vraagouders geen loonheffing en sociale premies in te houden op de vergoeding die aan gastouders wordt betaald. Ook hoeven zij nergens op te geven dat iemand voor hen werkt.
Veilige werkomgeving
Wel belangrijk is dat de woning van de vraagouder waar de opvang plaatsvindt, is goedgekeurd door de GGD. De werkomgeving moet niet alleen voor de kinderen, maar ook voor de gastouder veilig en gezond zijn. Andere arbeidsvoorwaarden zijn dat een gastouder maximaal 12 uur per dienst mag werken. Bij een werkdag langer dan 10 uur, heeft de gastouder recht op 45 minuten pauze. Ouders moeten zich ook realiseren dat zij aansprakelijk gesteld kunnen worden voor bedrijfsongevallen en beroepsziekten.
Arbeidsovereenkomst opzeggen
Is een vraagouder niet tevreden over de gastouder, dan kan hij/zij de arbeidsovereenkomst met een gastouder opzeggen. Daarvoor hoeft een gastouder niet eerst toestemming te geven. Er moet wel een geldige reden worden gegeven voor het opzeggen van een overeenkomst. Als een gastouder niet voldoende functioneert, dan moet de vraagouder een goed dossier hebben opgebouwd en eventuele herplaatsingsmogelijkheden hebben bekeken.
Verzekering en regelingen
Voor de gastouder is het belangrijk dat ze niet verplicht is om zich te verzekeren voor werknemersverzekeringen. Dit kan wel vrijwilliger gedaan worden, zodat er aanspraak gemaakt kan worden op de Ziektewet, Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) en de Werkloosheidswet (WW). De gastouder moet zelf inkomstenaangifte doen bij de Belastingdienst. Verder kan een gastouder aan huis in aanmerking komen voor de verlofregeling uit de Wet arbeid en zorg. Is ze zwanger, dan kan ze aanspraak maken op een speciale uitkering.